Skuteczne leczenie schizofrenii z objawami negatywnymi musi być kompleksowe
INFORMATOR. Kraj
Raport społeczny „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, pod patronatem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Szybka i trafna diagnoza, kompleksowa opieka nad pacjentem, dostęp do nowoczesnego leczenia czy edukacja pacjenta i jego bliskich w zakresie choroby – to czynniki, dzięki którym można nieść skuteczną pomoc osobom cierpiącym na schizofrenię z objawami negatywnymi. Jednak, mimo postępów w farmakoterapii czy rozwijaniu w Polsce opieki środowiskowej, leczenie objawów negatywnych wciąż pozostaje ogromnym wyzwaniem i niezaspokojoną potrzebą zdrowotną.
Podstawowym celem, do którego powinno się dążyć w leczeniu schizofrenii, jest umożliwienie chorym prowadzenia jak najbardziej samodzielnego, zdrowego i satysfakcjonującego życia. Właściwa opieka nad pacjentem, edukacja chorego oraz jego opiekunów, a także dostęp do leczenia za pomocą najbardziej efektywnych leków i kompleksowej terapii – z wykorzystaniem psychoterapii, treningu umiejętności społecznych czy zajęć rehabilitacyjnych – w istotny sposób mogą zmniejszyć ciężar choroby, występowanie i skalę jej powikłań oraz ograniczyć koszty służby zdrowia i systemu pomocy społecznej.Holistyczne podejście do terapii osób cierpiących na schizofrenię, w szczególności z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi,może uchronić pacjentów przed wypadnięciem z ról społecznych i zawodowych. Należy jednak pamiętać, że specyfika objawów negatywnych powoduje, że takie osoby rzadko korzystają z dostępnych możliwości pomocy – niechętnie z własnej woli wychodzą z domu. Ponad połowa pacjentów ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi nigdy nie uczestniczyła w zajęciach rehabilitacyjnych.
Trudności terapeutycznedotyczące pacjentów z przewagą objawów negatywnych
Aktywizowanie pacjentów cierpiących na schizofrenię z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi jest codziennym wysiłkiem, ponieważ potrafią oni całymi tygodniami nie opuszczać swojego pokoju, są pozbawieni energii i woli. Z uwagi na stan zdrowia i charakterystykę objawów, podjęcie i przestrzeganie zaleceń terapeutycznych wymaga od pacjenta zbyt dużego wysiłku i mobilizacji, a najczęściej samo ich wdrożenie i kontynuacja zależy od determinacji najbliższych. W ocenie lekarzy biorących udział w badaniu na potrzeby raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”[1], w ciągu ostatnich 6 miesięcy do zaleceń związanych z leczeniem schizofrenii w pełni stosowało się jedynie 32% pacjentów. Leczenie samodzielnie odstawiło 22% badanych. Na tak niski compliance wpływają m.in. skutki uboczne stosowania źle dobranej farmakoterapii, brak współpracy ze strony pacjenta wynikający z jego wycofania i trudności w komunikacji z lekarzem psychiatrą, trudna sytuacja materialna chorych i ich rodzin, uniemożliwiająca wdrożenie form terapii, które musiałyby być przez nich sfinansowane. Ponadto, schizofrenia z objawami negatywnymi jest trudniejsza do jednoznacznej interpretacji, a objawy potrafią być długo bagatelizowane przez otoczenie – ze względu na niską świadomość społeczną często utożsamiane są z lenistwem pacjenta, co może znacząco opóźnić diagnozę i pomoc choremu.
Leczenie schizofrenii z objawami negatywnymi
Zdaniem psychiatrów, dostępne obecnie leki przeciwpsychotyczne wykazują skuteczne działanie przede wszystkim w obszarze objawów pozytywnych (wytwórczych, jak halucynacje i omamy), jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu niwelują one objawy negatywne oraz łączone z nimi zaburzenia funkcji poznawczych. Objawy te są postrzegane jako stale utrzymujące się w obrazie choroby. Metody terapii dedykowane objawom negatywnym to obecnie w głównej mierze metody pozafarmakologiczne: terapia w ramach hospitalizacji w trybie oddziału dziennego, psychoterapia lub wsparcie psychologa, treningi kompetencji społecznych, różnorodne formy aktywizacji oferowane przez domy pomocy środowiskowej, kluby pacjenta. Jednak z uwagi na stan zdrowia chorego podjęcie takich form leczenia wymaga od niego dużej mobilizacji, a najczęściej samo ich wdrożenie i kontynuacja zależy od determinacji najbliższych.
Z przygotowanego pod nadzorem merytorycznym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, wynika jednoznacznie, że bez osiągnięcia odpowiedniego poziomu farmakoterapii – a tym samym ustąpienia lub znacznego zmniejszenia objawów negatywnych – pacjenci nie mają szans na poprawę zdrowia. Tylko dzięki skutecznym lekom lekarze mogą zaproponować chorym bardziej różnorodne formy pomocy i terapii, dzięki czemu pacjenci mają większe szanse stać się bardziej samodzielni, odciążyć swoich opiekunów, wrócić do dawnych aktywności. Psychiatrzy podkreślają, że im większy jest wybór leków, im są one bardziej skuteczne, tym łatwiej jest im dobrać odpowiednią substancję terapeutyczną.
Niestety, obecnie chorzy ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi są leczeni suboptymalnie. Na rynku są obecne leki pomocne w redukcji objawów negatywnych i poprawie codziennego funkcjonowania. Te z udowodnioną skutecznością nie są jednak refundowane i dla większości pacjentów pozostają niedostępne. Należy pamiętać, że aby móc przywrócić do społeczeństwa tę populację chorych, nowoczesne leczenie schizofrenii z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi powinno być powszechnie dostępne, kompleksowe oraz ukierunkowane na poprawę funkcjonowania i jakości życia chorego, a także zmniejszenie niekorzystnego wpływu choroby na pacjenta, jego rodzinę i system.
[1] Raport „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, red. n. raportu: Prof. dr hab. n. med. Agata Szulc, Klinika Psychiatryczna Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny, Prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec, Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
Szybka i trafna diagnoza, kompleksowa opieka nad pacjentem, dostęp do nowoczesnego leczenia czy edukacja pacjenta i jego bliskich w zakresie choroby – to czynniki, dzięki którym można nieść skuteczną pomoc osobom cierpiącym na schizofrenię z objawami negatywnymi. Jednak, mimo postępów w farmakoterapii czy rozwijaniu w Polsce opieki środowiskowej, leczenie objawów negatywnych wciąż pozostaje ogromnym wyzwaniem i niezaspokojoną potrzebą zdrowotną.
Podstawowym celem, do którego powinno się dążyć w leczeniu schizofrenii, jest umożliwienie chorym prowadzenia jak najbardziej samodzielnego, zdrowego i satysfakcjonującego życia. Właściwa opieka nad pacjentem, edukacja chorego oraz jego opiekunów, a także dostęp do leczenia za pomocą najbardziej efektywnych leków i kompleksowej terapii – z wykorzystaniem psychoterapii, treningu umiejętności społecznych czy zajęć rehabilitacyjnych – w istotny sposób mogą zmniejszyć ciężar choroby, występowanie i skalę jej powikłań oraz ograniczyć koszty służby zdrowia i systemu pomocy społecznej.Holistyczne podejście do terapii osób cierpiących na schizofrenię, w szczególności z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi,może uchronić pacjentów przed wypadnięciem z ról społecznych i zawodowych. Należy jednak pamiętać, że specyfika objawów negatywnych powoduje, że takie osoby rzadko korzystają z dostępnych możliwości pomocy – niechętnie z własnej woli wychodzą z domu. Ponad połowa pacjentów ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi nigdy nie uczestniczyła w zajęciach rehabilitacyjnych.
Trudności terapeutycznedotyczące pacjentów z przewagą objawów negatywnych
Aktywizowanie pacjentów cierpiących na schizofrenię z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi jest codziennym wysiłkiem, ponieważ potrafią oni całymi tygodniami nie opuszczać swojego pokoju, są pozbawieni energii i woli. Z uwagi na stan zdrowia i charakterystykę objawów, podjęcie i przestrzeganie zaleceń terapeutycznych wymaga od pacjenta zbyt dużego wysiłku i mobilizacji, a najczęściej samo ich wdrożenie i kontynuacja zależy od determinacji najbliższych. W ocenie lekarzy biorących udział w badaniu na potrzeby raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”[1], w ciągu ostatnich 6 miesięcy do zaleceń związanych z leczeniem schizofrenii w pełni stosowało się jedynie 32% pacjentów. Leczenie samodzielnie odstawiło 22% badanych. Na tak niski compliance wpływają m.in. skutki uboczne stosowania źle dobranej farmakoterapii, brak współpracy ze strony pacjenta wynikający z jego wycofania i trudności w komunikacji z lekarzem psychiatrą, trudna sytuacja materialna chorych i ich rodzin, uniemożliwiająca wdrożenie form terapii, które musiałyby być przez nich sfinansowane. Ponadto, schizofrenia z objawami negatywnymi jest trudniejsza do jednoznacznej interpretacji, a objawy potrafią być długo bagatelizowane przez otoczenie – ze względu na niską świadomość społeczną często utożsamiane są z lenistwem pacjenta, co może znacząco opóźnić diagnozę i pomoc choremu.
Leczenie schizofrenii z objawami negatywnymi
Zdaniem psychiatrów, dostępne obecnie leki przeciwpsychotyczne wykazują skuteczne działanie przede wszystkim w obszarze objawów pozytywnych (wytwórczych, jak halucynacje i omamy), jednak w zdecydowanie mniejszym stopniu niwelują one objawy negatywne oraz łączone z nimi zaburzenia funkcji poznawczych. Objawy te są postrzegane jako stale utrzymujące się w obrazie choroby. Metody terapii dedykowane objawom negatywnym to obecnie w głównej mierze metody pozafarmakologiczne: terapia w ramach hospitalizacji w trybie oddziału dziennego, psychoterapia lub wsparcie psychologa, treningi kompetencji społecznych, różnorodne formy aktywizacji oferowane przez domy pomocy środowiskowej, kluby pacjenta. Jednak z uwagi na stan zdrowia chorego podjęcie takich form leczenia wymaga od niego dużej mobilizacji, a najczęściej samo ich wdrożenie i kontynuacja zależy od determinacji najbliższych.
Z przygotowanego pod nadzorem merytorycznym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, wynika jednoznacznie, że bez osiągnięcia odpowiedniego poziomu farmakoterapii – a tym samym ustąpienia lub znacznego zmniejszenia objawów negatywnych – pacjenci nie mają szans na poprawę zdrowia. Tylko dzięki skutecznym lekom lekarze mogą zaproponować chorym bardziej różnorodne formy pomocy i terapii, dzięki czemu pacjenci mają większe szanse stać się bardziej samodzielni, odciążyć swoich opiekunów, wrócić do dawnych aktywności. Psychiatrzy podkreślają, że im większy jest wybór leków, im są one bardziej skuteczne, tym łatwiej jest im dobrać odpowiednią substancję terapeutyczną.
Niestety, obecnie chorzy ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi są leczeni suboptymalnie. Na rynku są obecne leki pomocne w redukcji objawów negatywnych i poprawie codziennego funkcjonowania. Te z udowodnioną skutecznością nie są jednak refundowane i dla większości pacjentów pozostają niedostępne. Należy pamiętać, że aby móc przywrócić do społeczeństwa tę populację chorych, nowoczesne leczenie schizofrenii z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi powinno być powszechnie dostępne, kompleksowe oraz ukierunkowane na poprawę funkcjonowania i jakości życia chorego, a także zmniejszenie niekorzystnego wpływu choroby na pacjenta, jego rodzinę i system.
[1] Raport „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, red. n. raportu: Prof. dr hab. n. med. Agata Szulc, Klinika Psychiatryczna Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny, Prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec, Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Genetyka wspiera diagnostykę oraz leczenie onkologiczne. 25 kwietnia – Międzynarodowy Dzień DNA
- Największe rozszerzenie listy refundacyjnej od 2012 roku. Pozytywne zmiany dla chorych na RZS, pacjentów onkologicznych i diabetyków
- Praca personelu medycznego pełna wyzwań. Co nowego wiemy po inauguracyjnym posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. zawodów medycznych i terapeutycznych?
- Kamizelka defibrylująca dla pacjentów po zawale serca – czasowe zabezpieczenie przed NZS
- Nie każdy ma dostęp do zaktualizowanej szczepionki przeciw COVID-19!
- Mapowanie bliskiego pola: lepsza identyfikacja impulsów to skuteczniejsze leczenie arytmii
- Dzieci od 12. roku życia chorujące na czerniaka z dostępem do pierwszej, refundowanej immunoterapii
- Prewencja NZS u pacjentów po zawale serca – aktualne potrzeby i możliwości kliniczne
- Utrudnienia w szczepieniu przeciw COVID-19 dla dzieci, młodzieży i kobiet w ciąży
- Mamy 20. gospodarkę świata, a na profilaktykę w postaci szczepień wydajemy ok. 3 euro na obywatela
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
