Szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży
POCZEKALNIA. Kobieta
dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Streszczenie
U kobiet w ciąży grypa występuje z podobną częstotliwością jak w populacji ogólnej, jednak ryzyko hospitalizacji z powodu powikłań jest siedmiokrotnie wyższe. Najczęściej występują one w drugim bądź trzecim trymestrze ciąży, a ich skutki mogą doprowadzić nawet do utraty ciąży czy zgonu przyszłej matki. Skuteczną i bezpieczną formą profilaktyki grypy i jej powikłań wśród kobiet w ciąży są szczepienia. W latach 1990-2009 w Stanach Zjednoczonych szczepionkę inaktywowaną przeciw grypie sezonowej podano ponad 11,8 milionom kobiet w ciąży, a raportowano 20 poważnych i 128 łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych [7]. W grupie kobiet w ciąży szczepionych przeciw grypie stwierdzono zmniejszenie liczby infekcji przebiegających z gorączką o 36% u matek oraz zmniejszenie liczby przypadków grypy potwierdzonej laboratoryjnie o 63% u dzieci [11]. Zaobserwowano ponadto 92% efektywność szczepienia przeciw grypie wykonanego u ciężarnych w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci do 12. miesiąca życia [12].
Epidemiologia
Grypa występuje u kobiet w ciąży z podobną częstością jak w populacji ogólnej, jednak ryzyko powikłań grypy jest u kobiet oczekujących narodzin dziecka znacznie wyższe. Ryzyko hospitalizacji z powodu grypy i jej powikłań jest u kobiet w ciąży siedmiokrotnie wyższe, przy czym 10% pacjentek wymaga leczenia w oddziałach intensywnej opieki medycznej [1]. W czasie pandemii w 2009 roku oszacowano, że 5% zgonów miało miejsce właśnie u kobiet ciężarnych [2].
Powikłania grypy u kobiet ciężarnych
55% powikłań grypy występuje u kobiet w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i są to najczęściej zapalenie płuc, ostra niewydolność oddechowa u matki, zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu, zaburzenia rytmu serca u płodu, zwiększone ryzyko rozwiązania ciąży cięciem cesarskim [1-3]. Do powikłań grypy u kobiet w ciąży predysponują zachodzące fizjologicznie zmiany w układzie odpornościowym, sprzyjające zakażeniom wirusowym, a także zmniejszona pojemność płuc oraz zwiększone zapotrzebowanie na tlen [3,4].
Jak zapobiegać grypie u ciężarnych
Skuteczną i bezpieczną metodą zapobiegania grypie u kobiet w ciąży jest szczepienie. Od wielu lat międzynarodowe i krajowe zespoły medyczne zalecają szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży lub planujących ciążę. Szczepienia te powinny być wykonywane z użyciem szczepionek inaktywowanych (z rozszczepionym wirionem lub podjednostkowych). Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization) zaleca te szczepienia od 2005 roku, Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień (ang. American Committee on Immunization Practices, ACIP) od 1997 roku, aktualnie również w Polskim Programie Szczepień Ochronnych widnieje takie zalecenie (www.gis.gov.pl), podobnie jak w większości krajów Unii Europejskiej [4-6].
Szczepienia przeciw grypie u kobiet ciężarnych, jak i kobiet w okresie połogu oraz u kobiet planujących macierzyństwo zapewniają realizację tzw. „strategii kokonu”, polegającej na tym, że należy wykonywać szczepienia u osób z najbliższego otoczenia pacjenta, który jest wrażliwy na zakażenie, ale nie może zostać zaszczepiony ze względu na np. zbyt młody wiek lub trwałe przeciwwskazania medyczne do szczepienia.
Należy podkreślić, że obecnie zarejestrowane i dostępne szczepionki przeciw grypie w Polsce możliwe są do zastosowania u osób powyżej 6. miesiąca życia, tymczasem zachorowania na grypę występują u młodszych niemowląt. Są one obarczone wysokim ryzykiem powikłań, hospitalizacji i zgonu. Jak więc można chronić przed zachorowaniem na grypę najmłodsze dzieci, czyli noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia, skoro nie można wykonać u nich szczepienia? Minimalizując ryzyko transmisji wirusów w otoczeniu dziecka poprzez szczepienia dorosłych mających z nim kontakt [4].
Bezpieczeństwo szczepień przeciw grypie u kobiet w ciąży
Dane opisujące bezpieczeństwo szczepionki przeciw grypie z użyciem szczepionek inaktywowanych dotyczą milionów zaszczepionych kobiet ciężarnych. Przykładowo, w latach 1990-2009 w USA podano szczepionkę inaktywowaną przeciw grypie sezonowej 11,8 milionom kobiet w ciąży, a raportowano 20 poważnych i 128 łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych [7]. Nie stwierdzono, by szczepienie przeciw grypie kobiet w ciąży zwiększało ryzyko poronienia czy porodu przedwczesnego lub rozwiązania ciąży cieciem cesarskim [7-10]. Nie stwierdzono również szkodliwego wpływu szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży na rozwój płodu, częstość występowania wad rozwojowych oraz zaburzeń psychomotorycznych u dzieci w późniejszych okresach życia [7-10].
Skuteczność szczepień przeciw grypie u kobiet w ciąży
Szczepienia przeciw grypie chronią przed zachorowaniem zarówno matkę jak i dziecko. Wykazano, że kobiety w ciąży bardzo dobrze wytwarzają przeciwciała ochronne po szczepieniu. Przeciwciała te są przekazywane drogą transferu przezłożyskowego do płodu, a także podczas karmienia piersią [4].
W grupie kobiet w ciąży szczepionych przeciw grypie stwierdzono zmniejszenie liczby infekcji przebiegających z gorączką o 36% u matek oraz zmniejszenie liczby przypadków grypy potwierdzonej laboratoryjnie o 63% u dzieci [11]. Zaobserwowano ponadto 92% efektywność szczepienia przeciw grypie wykonanego u ciężarnych w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci do 12. miesiąca życia [12]. Udowodniono także, że noworodki matek szczepionych w czasie ciąży wykazywały mniejsze ryzyko występowania niedojrzałości hipotrofii wewnątrzmacicznej [13].
U kobiet w ciąży grypa występuje z podobną częstotliwością jak w populacji ogólnej, jednak ryzyko hospitalizacji z powodu powikłań jest siedmiokrotnie wyższe. Najczęściej występują one w drugim bądź trzecim trymestrze ciąży, a ich skutki mogą doprowadzić nawet do utraty ciąży czy zgonu przyszłej matki. Skuteczną i bezpieczną formą profilaktyki grypy i jej powikłań wśród kobiet w ciąży są szczepienia. W latach 1990-2009 w Stanach Zjednoczonych szczepionkę inaktywowaną przeciw grypie sezonowej podano ponad 11,8 milionom kobiet w ciąży, a raportowano 20 poważnych i 128 łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych [7]. W grupie kobiet w ciąży szczepionych przeciw grypie stwierdzono zmniejszenie liczby infekcji przebiegających z gorączką o 36% u matek oraz zmniejszenie liczby przypadków grypy potwierdzonej laboratoryjnie o 63% u dzieci [11]. Zaobserwowano ponadto 92% efektywność szczepienia przeciw grypie wykonanego u ciężarnych w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci do 12. miesiąca życia [12].
Epidemiologia
Grypa występuje u kobiet w ciąży z podobną częstością jak w populacji ogólnej, jednak ryzyko powikłań grypy jest u kobiet oczekujących narodzin dziecka znacznie wyższe. Ryzyko hospitalizacji z powodu grypy i jej powikłań jest u kobiet w ciąży siedmiokrotnie wyższe, przy czym 10% pacjentek wymaga leczenia w oddziałach intensywnej opieki medycznej [1]. W czasie pandemii w 2009 roku oszacowano, że 5% zgonów miało miejsce właśnie u kobiet ciężarnych [2].
Powikłania grypy u kobiet ciężarnych
55% powikłań grypy występuje u kobiet w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i są to najczęściej zapalenie płuc, ostra niewydolność oddechowa u matki, zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu, zaburzenia rytmu serca u płodu, zwiększone ryzyko rozwiązania ciąży cięciem cesarskim [1-3]. Do powikłań grypy u kobiet w ciąży predysponują zachodzące fizjologicznie zmiany w układzie odpornościowym, sprzyjające zakażeniom wirusowym, a także zmniejszona pojemność płuc oraz zwiększone zapotrzebowanie na tlen [3,4].
Jak zapobiegać grypie u ciężarnych
Skuteczną i bezpieczną metodą zapobiegania grypie u kobiet w ciąży jest szczepienie. Od wielu lat międzynarodowe i krajowe zespoły medyczne zalecają szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży lub planujących ciążę. Szczepienia te powinny być wykonywane z użyciem szczepionek inaktywowanych (z rozszczepionym wirionem lub podjednostkowych). Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization) zaleca te szczepienia od 2005 roku, Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień (ang. American Committee on Immunization Practices, ACIP) od 1997 roku, aktualnie również w Polskim Programie Szczepień Ochronnych widnieje takie zalecenie (www.gis.gov.pl), podobnie jak w większości krajów Unii Europejskiej [4-6].
Szczepienia przeciw grypie u kobiet ciężarnych, jak i kobiet w okresie połogu oraz u kobiet planujących macierzyństwo zapewniają realizację tzw. „strategii kokonu”, polegającej na tym, że należy wykonywać szczepienia u osób z najbliższego otoczenia pacjenta, który jest wrażliwy na zakażenie, ale nie może zostać zaszczepiony ze względu na np. zbyt młody wiek lub trwałe przeciwwskazania medyczne do szczepienia.
Należy podkreślić, że obecnie zarejestrowane i dostępne szczepionki przeciw grypie w Polsce możliwe są do zastosowania u osób powyżej 6. miesiąca życia, tymczasem zachorowania na grypę występują u młodszych niemowląt. Są one obarczone wysokim ryzykiem powikłań, hospitalizacji i zgonu. Jak więc można chronić przed zachorowaniem na grypę najmłodsze dzieci, czyli noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia, skoro nie można wykonać u nich szczepienia? Minimalizując ryzyko transmisji wirusów w otoczeniu dziecka poprzez szczepienia dorosłych mających z nim kontakt [4].
Bezpieczeństwo szczepień przeciw grypie u kobiet w ciąży
Dane opisujące bezpieczeństwo szczepionki przeciw grypie z użyciem szczepionek inaktywowanych dotyczą milionów zaszczepionych kobiet ciężarnych. Przykładowo, w latach 1990-2009 w USA podano szczepionkę inaktywowaną przeciw grypie sezonowej 11,8 milionom kobiet w ciąży, a raportowano 20 poważnych i 128 łagodnych niepożądanych odczynów poszczepiennych [7]. Nie stwierdzono, by szczepienie przeciw grypie kobiet w ciąży zwiększało ryzyko poronienia czy porodu przedwczesnego lub rozwiązania ciąży cieciem cesarskim [7-10]. Nie stwierdzono również szkodliwego wpływu szczepienia przeciw grypie u kobiet w ciąży na rozwój płodu, częstość występowania wad rozwojowych oraz zaburzeń psychomotorycznych u dzieci w późniejszych okresach życia [7-10].
Skuteczność szczepień przeciw grypie u kobiet w ciąży
Szczepienia przeciw grypie chronią przed zachorowaniem zarówno matkę jak i dziecko. Wykazano, że kobiety w ciąży bardzo dobrze wytwarzają przeciwciała ochronne po szczepieniu. Przeciwciała te są przekazywane drogą transferu przezłożyskowego do płodu, a także podczas karmienia piersią [4].
W grupie kobiet w ciąży szczepionych przeciw grypie stwierdzono zmniejszenie liczby infekcji przebiegających z gorączką o 36% u matek oraz zmniejszenie liczby przypadków grypy potwierdzonej laboratoryjnie o 63% u dzieci [11]. Zaobserwowano ponadto 92% efektywność szczepienia przeciw grypie wykonanego u ciężarnych w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu grypy u dzieci do 12. miesiąca życia [12]. Udowodniono także, że noworodki matek szczepionych w czasie ciąży wykazywały mniejsze ryzyko występowania niedojrzałości hipotrofii wewnątrzmacicznej [13].
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Przyczyny obniżenia libido – kiedy warto udać się do endokrynologa?
- Mezoterapia twarzy - innowacyjne podejście do pielęgnacji skóry
- Kobieta w ciąży, a witaminy. Co radzą eksperci?
- Suplementacja przed ciążą. Jakie witaminy brać, planując ciążę?
- Po raku piersi jest normalne życie
- Silne wzdęcia przy owulacji – wpływ hormonów
- Poduszki Bichata dlaczego warto je usunąć?
- Przygotowanie do porodu i plan porodu
- Przechowywanie pokarmu. Jak prawidłowo przechowywać mleko mamy?
- RR, czyli rozsądne rodzicielstwo – fakty i mity dotyczące opieki nad noworodkiem
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
